ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

[ΘΑΛΕΙΑ]

http://klasikoperiptosi.blogspot.com/2009/03/blog-post_2211.html

ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Γράφει η Χριστίνα Νικηταρά

(Πρώην Διευθύντρια Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής και Δυτικής Αττικής Διδάκτωρ Φιλοσοφίας)

Είναι παγκοίνως γνωστό ότι οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις είναι προϊόντα μιας εκπαιδευτικής φιλοσοφίας σύμφωνης με την κρατούσα πολιτική και ηθική άποψη για το περιεχόμενο της παιδείας. Υπηρετούν εκ τούτων υπαγορευμένους εκπαιδευτικούς και παιδαγωγικούς στόχους.

Η πραγματικότητα αυτή απέχει από την δεοντολογία των υγιών εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. Νομίζω ότι γι αυτές είναι απαραίτητοι κάποιοι σταθεροί όροι που σχετίζονται με το περιεχόμενο της παιδείας και την εκπαιδευτική στοχοθεσία. Το περιεχόμενο της παιδείας σχετίζεται με την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας και την επιστημονική και κοινωνικοεργασιακή αποκατάστασή της.

Ως προς το πρώτο στοιχείο υπάρχει μια διαχρονική σταθερότητα υπό το πρίσμα των ανθρωπιστικών αντιλήψεων, ενώ το δεύτερο προσδιορίζεται από ένα πλήθος μεταβλητών. Γι αυτό η μεγαλύτερη κριτική στρέφεται στην προσαρμογή τους στις αντίστοιχες συνθήκες τις οποίες καλούνται να υπηρετούν.

Μια σύγχρονη ελληνική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση για να είναι γόνιμη και ελκυστική δεν μπορεί να αντιγράφει μοντέλα ξένων χωρών τα οποία δεν εξυπηρετούν και δεν ευνοούν έναν εθνικό σχεδιασμό. Αντίθετα πρέπει να σέβεται τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής κοινωνικής, γεωγραφικής και οικονομοτεχνικής πραγματικότητας. Οφείλει επίσης να αξιοποιεί την γνώση της ημετέρας πραγματικότητας από το παρελθόν ως τώρα, και τα ιδιοσυγκρασιακά, ιστορικά δεδομένα τα οποία θα την συναρμόσουν στην σύγχρονη πραγματικότητα. Κυρίως όμως οφείλει από το σήμερα να παραπέμπει στο μέλλον με την αισιοδοξία και την αυτοπεποίθηση του γνήσιου ελληνικού ανθρωπισμού.

Πρέπει να αποπνέει τα ελληνικά χαρακτηριστικά όπως σημειώνονται από τον Humboldt, την διαύγεια, την ηρεμία, την αξιοπρέπεια. Η διαύγεια απομακρύνει κάθε τι θλιβερό, μελαγχολικό, σκοτεινό και ασαφές. Από αυτήν και από την ηρεμία πηγάζει η σταθερότητα στην παρατήρηση, η απλότητα και το κύρος. Με αυτά τα ιδιαίτερα και σημαντικότατα χαρακτηριστικά αναδεικνύεται η εκπαιδευτική δημοκρατία. Αυτή συνίσταται στην ισότητα των εκπαιδευτικών, επιστημονικών, εργασιακών ευκαιριών για το σύνολο του μαθητικού και εκπαιδευτικού κόσμου.

Για την συζητούμενη σήμερα ελληνική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η κατάκτηση, δι αυτής, της εκπαιδευτικής δημοκρατίας είναι δυσχερής. Πρώτον γιατί η απουσία της αντικειμενικής αξιολόγησης και ο προσφάτως διογκωθείς εκπαιδευτικός κομματισμός δημιούργησαν εκπαιδευτικές ανισότητες επί τα χείρω και διασφάλισαν την υπεροχή των όρων εκείνων που την απαξίωσαν στις συνειδήσεις του εκπαιδευτικού και μαθητικού πληθυσμού. Δεύτερον επειδή η ελληνική γεωγραφική και οικονομοτεχνική ανομοιογένεια επιμένουν στις ανισότητες οι οποίες ματαιώνουν τις προσπάθειες για την ίση έναντι των εκπαιδευτικών ευκαιριών διαχείριση του εκπαιδευτικού δυναμικού.

Ο δρόμος προς την εκπαιδευτική δημοκρατία έχει τρεις προϋποθέσεις.

Πρώτα την εξομάλυνση των υφιστάμενων ανισοτήτων, οικονομικοτεχνικών και κοινωνικών , υλικοτεχνικών και μαθησιακών…΄Έπειτα την αντιμετώπιση των μεταβολών που επήλθαν ή επέρχονται στον κοινωνικό χάρτη από την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση και την οικονομική κρίση. Την καταγραφή και την μελέτη με ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες των υποδομών και των προϋποθέσεων της μάθησης, των προθέσεων και των δυνατοτήτων ρεαλιστική μεταρρύθμιση όχι μόνο δεν μπορεί να αγνοήσει τις διαφορές και τις ανισότητες αυτές, αλλά οφείλει να τις αντιμετωπίσει δίκαια προς όλους. Γι αυτό στα συμβούλια που αποφασίζουν ή προτείνουν τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να συνυπάρχουν μέλη με γνώση της εκπαιδευτικής καθημερινότητας και εμπειρίας και μέλη με θεωρητική κατάρτιση. Να συνυπάρχει δηλαδή ο ρεαλισμός και το όραμα. Δεδομένης δε της απουσίας της αξιολόγησης του συνολικού εκπαιδευτικού έργου, αποσπασματικές αποφάσεις που λειτουργούν ασύνδετα με το εκπαιδευτικό όλον, σύντομα θα πάρουν τον δρόμο της αναθεώρησής τους. Φιλοδοξία των εκπαιδευτικών σχεδιασμών οφείλει να είναι η μακρόπνοη καταλληλότητά τους στην εξέλιξης των μαθητών. Π.χ. η πάλαι ποτέ ακμαία κεντρική Αθήνα σήμερα είναι περιοχή μεταναστών ή λαθρομεταναστών κυρίως και αλλοδαπών Οι σχολικές μονάδες δεν έχουν την προ δεκαετίας μορφή τους. Εκ των πραγμάτων πρέπει να αλλάξουν και οι εκπαιδευτικές προτεραιότητες.
Είναι πασιφανής η ανάγκη για περαιτέρω ενίσχυση της ελληνικής γλώσσας και της εφαρμογής των κοινωνικό ψυχολογικών υπηρεσιών της εκπαίδευσης,(Αγωγή Υγείας, ΣΣΝ, ΣΕΠ, πολιτιστικά), για να αντιμετωπιστούν οι ποικίλες μορφές παραβατικότητας. Η Εκπαίδευση πιέζεται από τον ασφυκτικό κλοιό των κοινωνικών εντάσεων.

΄Άλλο παράδειγμα δίνει η Τεχνική Εκπαίδευση, η οποία σε κάποιες περιοχές συγκεντρώνει μεγάλο ποσοστό ενδιαφέροντος του μαθητικού δυναμικού. Το ενδιαφέρον αυτό εξανεμίζεται για τέσσερις λόγους.

Από την απουσία του αναγκαίου αριθμού σχολικών μονάδων τεχνικής, τις οποίες επιδεικτικά η Νέα Δημοκρατία συρρίκνωσε, έτσι ώστε να μην επαρκούν και να μην εξυπηρετείται η φοίτηση των μαθητών στις περιφέρειες αυτές.

Από την αναντιστοιχία που υπάρχει ανάμεσα στις ειδικότητες και στην αγορά εργασίας των περιοχών αυτών.

Από την απουσία των εργαστηριακών υποδομών και των αναγκαίων για την εργαστηριακή άσκηση οικονομικών διευκολύνσεων.(Στα εργαστήρια της αισθητικής και της κομμωτικής οι μαθητές πλήρωναν και τα υλικά που χρησιμοποιούσαν.).

Από την απουσία της στοιχειώδους εγγύησης για το μέλλον των σπουδών και την κατοχύρωση των επαγγελματικών του δικαιωμάτων.

΄Αλλου είδους διαφορές υφίστανται μεταξύ νομαρχιακών ή διαφόρων γεωγραφικών διαμερισμάτων. Τέτοιο παράδειγμα είναι οι διαφορές που υφίστανται μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Αττικής οι οποίες κατά την γνώμη μου δεν μπορούν να εκτιμηθούν με κοινές εκπαιδευτικές παραμέτρους. Αναλογικά μπορώ να υποθέσω ότι άνισες συνθήκες υπάρχουν ανάμεσα στις ακριτικές περιοχές και σε κεντρικές, στις άγονες Κυκλάδες και στη Ρόδο, στην Κόνιτσα και στα Γιάννενα, στην Αλεξανδρούπολη και στην Πάτρα, στην Κοζάνη και στους Μολάους.

Οι αυταπόδεικτες αυτές ανομοιογένειες αναιρούν την εκπαιδευτική δημοκρατία και προκαλούν με τον αδιάκριτο εν τέλει διαγωνισμό των μαθητών μας σε βάση πανελλήνια. Γι αυτό εντείνουν τις ανεπάρκειες, δεν διασφαλίζουν την αποδοχή και την επιτυχία των μεταρρυθμίσεων. Αν προσθέσουμε δε στα ανωτέρω και τα εσπερινά σχολεία ή τα σχολεία σε ιδρύματα ή τις αθλητικές τάξεις και τα αθλητικά Λύκεια, τα Μουσικά και τα καλλιτεχνικά σχολεία, το θέμα γίνεται πολυπλοκότερο.

Επί του προκειμένου όλοι συμφωνούμε για την κατάργηση των πανελλαδικών εξετάσεων.

Ωστόσο επειδή αυτές αποτελούν και την αξιολόγηση όλης της προηγηθείσης εκπαιδευτικής διαδικασίας και την συνδυαστική αξιολόγηση επίσης πολλών στοιχείων της προσωπικότητας των υποψηφίων δεν μπορεί να αυτονομηθεί. Οι στόχοι άλλωστε της φοίτησης στα ΑΕΙ δεν αφίστανται των εκπαιδευτικών στόχων των προηγουμένων βαθμίδων, αλλά αποτελούν αναγωγική εξέλιξή τους και βρίσκονται πλησιέστερα στην αντιστοιχία τους με την επιστημονική, κοινωνική και οικονομική ζωή.

Με αυτήν την έννοια πριν φτάσουμε εκεί πρέπει να μιλήσουμε για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και της εκπαίδευσης, για την αξιολόγηση των μαθητών σε όλες τις βαθμίδες, για την αναθεώρηση των σχέσεων της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, τις βιομηχανίες και τις παραγωγικές μονάδες, έτσι ώστε να αναπτυχθούν δράσεις και κατά τόπους συνεργασίες, για να μην αποτελεί μεταφυσική ή ανεδαφική φιλοσοφία ο ΣΕΠ , αλλά να είναι ο δρόμος σύνδεσης του σχολείου και της γνώσης με την πραγματικότητα και την εργασία.

Αυτή η θεώρηση αποτελεί και την διαφορά μιας σοβαρής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης από εκείνη την δήθεν μεταρρύθμιση , η οποία εξαπατά τον κόσμο με την πρόφαση αλλαγών που είναι μία επί πλέον επί τόπου κίνηση και επί τα αυτά και δεν επιλύει όμως κανένα πρόβλημα.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα.

Σε τι αποβλέπει η κατάργηση των πανελληνίων εξετάσεων;

Πρόκειται για ένα φιλολαϊκό τέχνασμα το οποίο ψυχολογικά και για λίγο θα ανακουφίσει τις ελληνικές οικογένειες και θα μεταθέσει το σημερινό πρόβλημα σε ένα άλλο κύκλο δαπανηρών υποχρεώσεων; Αν ισχύσει αυτό τότε πρέπει να ομολογήσουμε ότι η παρελθούσα πρακτική, προ του 2004,να επιτυγχάνουν σχεδόν όλοι οι υποψήφιοι μαθητές με ελάχιστα μόρια στα πολλά ιδρύματα που λειτουργούσαν στην ελληνική επαρχία είχε αποδώσει με άριστο τρόπο την επιδιωκόμενη σήμερα ,ως νέα, οικογενειακή ανακούφιση. Κατακρίθηκε βέβαια για τις μαθησιακές και εκπαιδευτικές παραμέτρους οι οποίες απείχαν πολύ από μια υψηλή σε ποιότητα και απόδοση εκπαίδευση στο επίπεδο των εισαγομένων, και επομένως, και στο επίπεδο της εκπαιδευτικής παραγωγικότητας. Αλλά μήπως και μια οποιαδήποτε μεταρρύθμιση χωρίς προϋπόθεσης δεν θα αποβεί σε βάρος της ποιότητας της Εκπαίδευσης; Είναι λογικότερο να βελτιώσουμε το προϋπάρχον και δοκιμασμένο σύστημα και να αξιοποιηθούν οι προϋπάρχουσες κτιριακές υποδομές.

Είναι απαραίτητο, λοιπόν, για να πεισθούμε για την αναγκαιότητα μιας αλλαγής, να διατυπώσουμε την νέα στοχοθεσία η οποία την υπαγορεύει. Αυτή δε κατά την γνώμη μου δεν μπορεί να αφίσταται της ισορροπίας της προσωπικότητας των μαθητών, της ποιότητας στην εκπαίδευση, της αρτιότερης και ρεαλιστικότερης μόρφωσης, της εξέλιξης του εκπαιδευτικού προσωπικού, του συμφερότερου για τον εργαζόμενο και την εργασία του, Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού… Δεν μπορεί επίσης να αφίσταται των ανθρωπιστικών προϋποθέσεων οι οποίες επηρεάζουν τις επίσημες πολιτικές προς τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τους γονείς τους.

Εξακολουθεί ακόμη να ισχύει στο μυαλό και στην εκπαιδευτική νομοθεσία το διαχρονικό πρότυπο του homo universalis. Απέναντι σε αυτήν οι εμπειρίες των εκπαιδευτικών και των μαθητών μας είναι αναιρετικές ,όπως αντιφατική προς αυτήν είναι και η καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία. Π.χ.ένα μεγάλο κομμάτι του μαθητικού μας δυναμικού δεν απολαμβάνει των ευεργεσιών της μουσικής και της γυμναστικής. Εννοώ την απουσία των μαθημάτων αυτών στην Τεχνική Εκπαίδευση ή την απουσία του καθηγητή της μουσικής ή ενός μουσικού εργαστηρίου από τα Γυμνάσια και τα Λύκεια. Μα και η ζωγραφική ή το θέατρο αποτελούν προνόμια των μετρημένων καλλιτεχνικών σχολείων τα οποία ιδρύσαμε και λειτουργήσαμε επί ημερών ΠΑΣΟΚ ενώ οι υπόλοιπες περιοχές στερούνται αυτής της δημιουργικής δυνατότητας. Τι να πω για τις σχολικές βιβλιοθήκες ή το μάθημα της Φυσικής Αγωγής... Πρέπει να προστεθεί η Φυσική Αγωγή στα ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ και να αυξηθεί στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο ώστε η άθληση να αντισταθμίσει τις ανθυγιεινές συνθήκες ζωής των μαθητών. Να αξιοποιηθούν όλες οι υπάρχουσες αθλητικές εγκαταστάσεις της Εκπαιδευτικής κοινότητας ή της τοπικής αυτοδιοίκησης για την καθημερινή άθληση των μαθητών των σχολείων. Επίσης η Ηθική, ως χριστιανική Ηθική ή Φιλοσοφική Ηθική να διδάσκεται σε περισσότερες τάξεις και η φιλοσοφία να προβάλλει περιόδους με συγγενή προς την εποχή μας χαρακτηριστικά π.χ. η Προσωκρατική και Στωική περίοδος, ώστε οι μαθητές να υποστηρίζονται προς έναν απαραίτητο αυτοπροσδιορισμό στο σύνολο των πολλαπλών σύγχρονων ανακατατάξεων.

Στα πλαίσια της διαθεματικότητας δεν έχει ακόμη διατυπωθεί σε όλα τα μαθήματα με σαφήνεια η ολιστική θεώρηση της ζωής. Να εισβάλουν στα σχολικά εγχειρίδια οι έννοιες της αειφορίας ,της βιοτεχνολογίας, της Γενετικής και της γεωλογίας.
Να συνδράμει η Εκπαίδευση στο σύνολό της στην πολιτική της Πράσινης Ανάπτυξης. Στην ενδεχόμενη αναδιάρθρωση του Λυκείου νομίζω ότι θεμελιώδη κοινά μαθήματα για όλους πρέπει να είναι αυτά που ανοίγουν διάπλατα παράθυρο στο ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον. Η φιλοσοφία και η βιολογία ,η Χημεία και η Φυσική, η ελληνική (Νέα και Αρχαία) και μάλιστα με επιλογή επίκαιρης θεματολογίας όπως ήδη ανέφερα.

Η σχολική μονάδα είναι ο χώρος όλων των εκπαιδευτικών διεργασιών. Σε αυτήν πρέπει να διατηρηθεί και το προνόμιο των όποιας μορφής εξετάσεων.Συνετή φαίνεται η καθιέρωση τριών μεταλυκειακών κατευθύνσεων, θεωρητική, θετική ,τεχνολογική, στις οποίες θα υπαχθούν όλες οι πανεπιστημιακές σπουδές. Εμπιστευόμαστε τους εκπαιδευτικούς της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης να προετοιμάσουν τους υποψήφιους για τις εξετάσεις μαθητές μας. Πολλοί από αυτούς ανάλωσαν την ζωή τους στη υπηρεσία των μαθητών και της προόδου τους χωρίς να ακούγονται.
Οπωσδήποτε ο διάλογος που ξεκίνησε από αυτούς που χάρισαν στην Εκπαίδευση τον ν.1566/1985 πιστεύουμε να σταθεί στο ύψος των απαιτήσεων μιας εποχής που χρειάζεται τον ανθρωπισμό και την αειφορική συνείδηση για να ηγηθεί μιας αναγκαίας και προοδευτικής εκπαιδευτικής εξέλιξης.

[ΡΕΣΑΛΤΟ]

Η πολιτική της Παιδείας

Ένα σχετικό κείμενο, το οποίο αναλύει το
στρατηγικό πρόβλημα της Παιδείας,
βρίσκεται ΕΔΩ:

http://www.resaltomag.gr/136.mag